بررسی عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه ای موثر بر اثربخشی سازمان های غیردولتی(os.g.n) استان تهران

وجود سازمان های غیردولتی و مدنی و نقش آن ها در فراگرد توسعه پایدارانسانی مورد توجه اندیشمندان و نظریه پردازان مباحث جامعه مدنی و تصدی گری دولتی نوین و مشارکت های مدنی است.این گونه تشکل ها مشارکت افراد را در فراگرد توسعه تقویت می کنند؛ درسیاست گذاری های کوچک سازی دولت بیشترین اولویت به این سازمان ها داده شده است. سازمان های غیردولتی به دلیل مشی و ماهیت مستقل، غیرانتفاعی، داوطلبانه و غیرسیاسی بودن فعالیت ها، توان گسترده ای در جلب مشارکت های مردمی و شهروندان دارند. در مورد اهمیت و ضرورت توجه به این گونه سازمان ها، زمانی کوفی عنان دبیرکل سابق سازمان ملل متحد گفته بود: قرن بیست ویکم قرن n.g.os خواهدبود؛ که نشان از اهمیت و ضرورت رو به تزاید توجه جهانی به این پدیده اجتماعی جهان گیر است؛ به طوری که در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی جمهوری اسلامی مواد فراوانی به نقش سازمان های غیردولتی پرداخته شده است.نظیر مواد111،110،100،98،97،95و.... تحقیق حاضر در پی آنست که با ارائه طرحی روشمند و علمی به مطالعه سازمان های غیردولتی ومیزان اثربخشی آن ها بپردازد. این تحقیق یک پژوهش مسئله محور و کاربردی است که درصدد بررسی عوامل موثر بر اثربخشی سازمان های غیردولتی است. در واقع پرسش تحقیق این است که میزان اثربخشی(تحقق اهداف)درسازمان های غیردولتی ایران به چه میزان می باشد؟عوامل اثرگذار بر اثربخشی سازمان های غیردولتی کدامند؟(اثربخشی سازمان های غیردولتی تابع چه متغیرهایی است؟)چه موانعی در سر راه اثربخش بودن سازمان های غیردولتی وجوددارد؟ هدف اصلی پژوهش عبارت است از: بررسی نقش عوامل ساختاری، رفتاری و زمینه ای در میزان اثربخشی سازمان های غیردولتی(n.g.os) استان تهران درسال 1388. در واقع سه متغیر اصلی و مستقل پژوهش عبارتند از: عوامل ساختاری، عوامل رفتاری و عوامل زمینه ای ومتغیر وابسته نیز اثربخشی سازمانی است. در چارچوب نظری پژوهش، چهاردسته نظریه با عنوان نظریات جامعه مدنی(بستر رشد و پیدایش n.g.os)، نظریات سازمان، نظریات اثربخشی و نظریات سازمان های غیردولتی مرور شده است. مدل تحلیلی پژوهش نیز اقتباسی است از تئوری سه شاخگی دکترحسن میرزایی اهرنجانی و شاخص های اثربخشی (acfid). با توجه به چارچوب نظری و مدل تحلیلی پژوهش،فرضیات مطرح شده پژوهش عبارتند از: 1)بین عوامل ساختاری و اثربخشی سازمان های غیردولتی رابطه معنی دار وجود دارد. 2) بین عوامل رفتاری و اثربخشی سازمان های غیردولتی رابطه معنی دار وجود دارد. 3) بین عوامل زمینه ای و اثربخشی سازمان های غیردولتی رابطه معنی دار وجود دارد. از نظر روش شناسی، پژوهش حاضر، در دسته تحقیقات پیمایشی قرار می گیرد. ابزار جمع آوری داده ها، پرسشنامه بوده و جامعه آماری پژوهش 450 سازمان غیردولتی در سطح استان تهران، وحجم نمونه نیز 210 سازمان برآورد شده که از این میان 198 پرسشنامه به پژوهشگر عودت داده شد. پرسش ها در سه بخش جمعیت شناختی، واقعی و نگرشی(در قالب مقیاس لیکرت) طرح شده است. تجزیه تحلیل داده های پژوهش نیز با کمک نرم افزارspssتحتwindowsxpصورت گرفته و از انواع آمار توصیفی، استنباطی، آزمون های همبستگی، تحلیل واریانس و رگرسیون برای فهم بهتر دادها استفاده شده است. در این پژوهش سه فرضیه اصلی و یازده فرضیه فرعی به آزمون گذاشته شده که رابطه میان سه متغیراصلی با متغیر اثربخشی، مثبت و معنی دار بوده و فرضیه های مطرح شده تأیید شدند و از یازده فرضیه فرعی فقط یک فرضیه معنی دار نشد. طبق نتایج پژوهش ضریب همبستگی میان متغیر های مستقل اصلی با متغیر اثربخشی به این شکل بوده است: عوامل رفتاری54/0، عوامل ساختاری51/0 و عوامل زمینه ای29/0 و ضریب همبستگی چندگانه مجموع متغیر های مستقل نیز 64/0 و ضریب تبیین415/0بوده که می توان گفت مجموع متغیر های مستقل حدود 41درصد از واریانس اثربخشی در سازمان های غیردولتی مورد پژوهش را تبیین می کنند و بقیه آن به عوامل دیگری مربوط است. ازمجموع سازمان غیردولتی مورد بررسی،21درصد این گونه سازمان ها از نظر وضعیت اثربخشی درسطح پایینی هستند، 59 درصد در سطح متوسطی هستند و20درصد نیز درسطح بالایی هستند.درنهایت می توان معادله رگرسیونی را برای پیش بینی میزان اثربخشی سازمان های غیردولتی، با توجه به عوامل سه شاخگی به شکل زیر تنظیم کرد: عوامل زمینه ای (267/0)+عوامل ساختاری (272/0)+ عوامل رفتاری (444/0)+ 643/0=اثربخشی سازمانی این معادله حاکی از آن است که به فرض ثابت کردن اثر بقیه متغیرها، نمره اثربخشی سازمان های غیردولتی بر روی یک مقیاس 0تا10،643/0است. همچنین به ازای یک واحد افزایش در عوامل رفتاری،به مقدار 444/0در اثربخشی سازمانی افزایش حاصل می شود، و به ازای یک واحد افزایش در عوامل ساختاری، به مقدار 272/0در اثربخشی سازمانی افزایش حاصل می شود و به ازای یک واحد افزایش در عوامل زمینه ای، به مقدار 267/0در اثربخشی سازمانی افزایش حاصل می شود.